Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej to najwyższy przedstawiciel państwa oraz gwarant ciągłości władzy państwowej.

Jego pozycja i kompetencje są określone w Konstytucji RP z 1997 roku. W 2025 roku prezydent pełni istotną rolę zarówno w systemie władzy wykonawczej, jak i ustawodawczej. Jakie dokładnie uprawnienia przysługują Prezydentowi Polski?

Reprezentowanie Polski na arenie międzynarodowej

Prezydent reprezentuje państwo polskie w stosunkach międzynarodowych. Do jego obowiązków należy:

• zawieranie i ratyfikowanie umów międzynarodowych (w niektórych przypadkach wymagana jest zgoda parlamentu),

• mianowanie ambasadorów RP oraz przyjmowanie listów uwierzytelniających od przedstawicieli innych państw,

• współtworzenie polityki zagranicznej we współpracy z Radą Ministrów.

Zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi

Prezydent RP jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych. W czasie pokoju funkcję tę sprawuje poprzez Ministra Obrony Narodowej i Szefa Sztabu Generalnego. W sytuacjach nadzwyczajnych:

• może wprowadzić stan wojenny lub stan wyjątkowy (za zgodą Sejmu),

• kieruje obroną państwa w czasie wojny,

• mianuje i odwołuje najwyższych dowódców wojskowych.

Inicjatywa ustawodawcza i prawo weta

Prezydent posiada konstytucyjne prawo:

• zgłaszania projektów ustaw (inicjatywa ustawodawcza),

• podpisywania ustaw uchwalonych przez parlament,

• zawetowania ustawy i odesłania jej do Sejmu (weto ustawodawcze). Sejm może odrzucić weto większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Powoływanie najważniejszych organów państwowych

Prezydent odgrywa istotną rolę w obsadzaniu stanowisk państwowych. Do jego kompetencji należy:

• powoływanie Prezesa Rady Ministrów oraz – na jego wniosek – Rady Ministrów,

• powoływanie sędziów, prezesa i wiceprezesów Trybunału Konstytucyjnego i Naczelnego Sądu Administracyjnego,

• powoływanie prezesa NIK, członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka oraz innych urzędników (często za zgodą parlamentu).

Prawo łaski i nadawanie odznaczeń

Prezydent ma prawo ułaskawić osoby skazane prawomocnym wyrokiem sądu, z wyjątkiem osób skazanych przez Trybunał Stanu. Może także nadawać ordery i odznaczenia państwowe, tytuły honorowe oraz stopnie oficerskie i generalskie.

Rozwiązywanie Sejmu

W określonych przypadkach Prezydent RP może rozwiązać Sejm, np. gdy nie zostanie uchwalony budżet w ustawowym terminie lub gdy nie uda się powołać rządu. W takiej sytuacji zarządza przedterminowe wybory parlamentarne.

Pozostałe uprawnienia

Do dodatkowych kompetencji prezydenta należą między innymi:

• zwoływanie pierwszego posiedzenia Sejmu i Senatu nowej kadencji,

• występowanie z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności ustaw z Konstytucją,

• zarządzanie wyborów parlamentarnych, prezydenckich oraz referendów ogólnokrajowych.

Prezydent Polski

Prezydent Polski to urząd o szerokich, choć w wielu aspektach ograniczonych konstytucyjnie kompetencjach. Sprawuje funkcje reprezentacyjne, wpływa na politykę zagraniczną, jest zwierzchnikiem Sił Zbrojnych, posiada inicjatywę ustawodawczą i prawo weta. Pełni również istotną rolę w systemie kontroli i równowagi między władzami ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.